รูปแบบของการแสดง เป็นการวิเคราะห์รูปแบบการแสดงว่าเป็นแบบมาตรฐานหรือแบบพื้นบ้าน ซึ่งการแสดงจะมีหลายรูปแบบ ได้แก่ ระบำ รำ ฟ้อน โขน และละคร
ความเป็นเอกภาพ การแสดงในชุดหนึ่งๆ ผู้แสดงจะต้องมีความเป็นอันหนึ่ง-อันเดียวกัน เช่น ผู้แสดงละครรำทุกคนต้องมีลีลาในการร่ายรำให้ถูกต้องและสอดคล้องกับละครแต่ละประเภท เป็นต้น ความเป็นเอกภาพ หมายความว่า การแสดงแต่ละชุดต้องมีลีลา ท่ารำเหมือนกัน เช่น
๑.ระบำกวาง ผู้แสดงต้องเลียนแบบลีลาท่าทางของกวาง
๒.ระบำม้า ผู้แสดงต้องเลียนแบบลีลาท่าทางของม้า
๓.การแสดงละครรำ ผู้แสดงทุกคนต้องมีลีลาท่ารำเหมือนกันตามแบบจารีตของละครแต่ละชนิด เช่น ละครชาตรี ละครนอก ละครใน ละครดึกดำบรรพ์ เป็นต้น
การร่ายรำและองค์ประกอบอื่นๆ ได้แก่ ความถูกต้องตามแบบแผนของท่ารำ แม่ท่า ลีลาท่าเชื่อม ความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ในการประดิษฐ์ท่ารำ ความสามารถในการรำ ลักษณะพิเศษในท่วงท่าลีลา และเทคนิคเฉพาะตัวของผู้รำ เช่น การวิเคราะห์ละครใน เรื่อง “อุณรุท”
โครงเรื่อง หมายถึง โครงสร้างของละครทั้งเรื่อง การวิจารณ์โครงเรื่อง มีดังนี้
- เหตุการณ์ต่างๆ ในละครชัดเจนหรือไม่
- สิ่งใดที่ทำให้เรื่องมีความน่าสนใจมากที่สุด เช่น โครงเรื่อง ตัวละคร เป็นต้น
- การจบเรื่องเหมาะสมหรือไม่
แนวความคิดที่เป็นแก่นของเรื่อง มีข้อที่ควรพิจารณาเพื่อใช้ในการวิจารณ์ ดังนี้
- ดูแล้วได้ประสบการณ์ แนวคิด ปรัชญาใดบ้าง มีโอกาสเกิดขึ้นในชีวิตจริงได้หรือไม่
- บทเจรจาของตัวละคร มีคติ คำคมที่น่าจดจำบ้างหรือไม่
- เนื้อเรื่อง ฉาก ตัวละครมีความสอดคล้องเหมาะสมกันหรือไม่
ตัวละคร วิเคราะห์ด้านบทบาทของตัวละครและการสร้างตัวละคร โดยการวิจารณ์ตัวละครมีข้อที่ควรพิจารณา ดังนี้
- การสร้างบุคลิกลักษณะของตัวละคร มีชีวิต จิตใจคล้ายมนุษย์จริงหรือไม่ (ละครประเภทสมจริง ตัวละครจะมีบุคลิกลักษณะที่เหมือนมนุษย์ปกติ)
- ตัวละครสามารถดึงดูดให้ผู้ชมมีอารมณ์คล้อยตามได้มากน้อยเพียงใด
- ตัวละครแสดงได้สมบทบาทเพียงใด ตีบทแตกหรือไม่
ทัศนองค์ประกอบต่างๆ จะต้องสอดคล้องกับตัวละคร ช่วยสร้างบรรยากาศได้อย่างเหมาะสม สร้างอารมณ์ที่สอดคล้อง เช่น ฉาก เครื่องแต่งกาย แสง สี เป็นต้น ข้อที่ควรนำมาพิจารณาเพื่อใช้ในการวิจารณ์ มีดังนี้
- ทัศนองค์ประกอบต่างๆ นั้น ล้วนสอดคล้องกับตัวละคร ดังนั้น จึงต้องพิจารณาดูว่าทัศนองค์ประกอบต่างๆ ช่วยสร้างอารมณ์ และสร้างบรรยากาศได้สมเหตุสมผลหรือไม่
- ฉาก อุปกรณ์ประกอบฉาก ช่วยสร้างบรรยากาศให้ละครดูสมจริงได้หรือไม่
- เครื่องแต่งกาย ฉาก และอุปกรณ์ประกอบฉาก ถูกต้องตามขนบธรรมเนียม ประเพณี ยุคสมัยตามเนื้อเรื่องหรือไม่
